Domäne Wachau
De tweede dag van ons (wijnproefclub Le Tire Bouchon, aangesloten bij het Nederlans Wijngilde) bezoek aan Oostenrijk brengt ons naar Domäne Wachau. Met dank aan Regina Meij van Oostenrijks toonaangevende wijnimporteur Imperial Wijnkoperij voor de introductie. Op een mistige en ietwat druilerige donderdagmorgen in november worden wij vrolijk en hartelijk ontvangen door de Nederlandssprekende Hans Georg. Hij verontschuldigt zich voor het weer, want "het lijkt wel Nederlands"! En dat is volgens hem vreemd in dit wijngebied, de Wachau, een van de droogste delen van Oostenrijk. Hans Georg weet veel van Nederland en spreek de taal zo goed omdat hij al ruim 40 jaar getrouwd is met een Nederlandse.
De tweede dag van ons (wijnproefclub Le Tire Bouchon, aangesloten bij het Nederlans Wijngilde) bezoek aan Oostenrijk brengt ons naar Domäne Wachau. Met dank aan Regina Meij van Oostenrijks toonaangevende wijnimporteur Imperial Wijnkoperij voor de introductie. Op een mistige en ietwat druilerige donderdagmorgen in november worden wij vrolijk en hartelijk ontvangen door de Nederlandssprekende Hans Georg. Hij verontschuldigt zich voor het weer, want "het lijkt wel Nederlands"! En dat is volgens hem vreemd in dit wijngebied, de Wachau, een van de droogste delen van Oostenrijk. Hans Georg weet veel van Nederland en spreek de taal zo goed omdat hij al ruim 40 jaar getrouwd is met een Nederlandse.
Junger Österreicher 2012
In de Vinotek beginnen we het bezoek met een glas Steinfeder Terrassen 2012, een blend van Rivaner, Grüner Veltliner en Neuburger. Een heel jonge wijn dus, die echter nog geen "Heuriger" genoemd mag worden. Dat mag pas na 11 november, als de wijn tevens gezegend is. Proosten mag voor die datum ook nog niet met deze wijn, maar daar vinden wij een oplossing voor: "Zum Wohl!" Gelukkig mag dit wel, zolang je het glas met de linkerhand vasthoudt. De wijn is fris, bloemig met veel primair fruit, grapefruit en wat gisttonen. Alles wat je verwacht in zo' n jonge wijn dus.
In de Vinotek beginnen we het bezoek met een glas Steinfeder Terrassen 2012, een blend van Rivaner, Grüner Veltliner en Neuburger. Een heel jonge wijn dus, die echter nog geen "Heuriger" genoemd mag worden. Dat mag pas na 11 november, als de wijn tevens gezegend is. Proosten mag voor die datum ook nog niet met deze wijn, maar daar vinden wij een oplossing voor: "Zum Wohl!" Gelukkig mag dit wel, zolang je het glas met de linkerhand vasthoudt. De wijn is fris, bloemig met veel primair fruit, grapefruit en wat gisttonen. Alles wat je verwacht in zo' n jonge wijn dus.
Steinfeder, Federspiel en Smaragd
Hans Georg laat ons een vaasje met een veerachtig gewas zien. Dat blijkt Steinfeder te zijn, een veerachtig gewas. Hij legt ons de nieuwe benamingen van droge Oostenrijkse wijnen uit die alles te maken blijken te hebben met het alcoholgehalte. "Steinfeder", genoemd naar het gewas, is de lichtste wijn: slechts max. 11,5% alcohol. Daarna komt "Federspiel", genoemd naar het spel van roofvogels die je hier in de omgeving ziet. Van deze wijn is het alcoholgehalte tussen 11,5 en 12,5%. De derde en hoogste categorie is "Smaragd", met een alcoholgehalte boven 12,5%. De naam refereert aan de salamander die hier in de natuur leeft. Door het late moment van oogsten zitten er in de Smaragdwijnen ook vaak wat 'rotte' druiven. Hier "Edelfäule" genoemd, in Frankrijk botrytis. Dat zijn druiven die door een schimmel zijn aangetast die, naast concentratie, een aangename smaak aan de wijn geeft. Door een bepaalde temperatuur en luchtvochtigheid (nevel) ontstaan zulke druiven op een natuurlijke wijze. De eerste categorie is volledig gemaakt op RVS, de beide anderen hebben meestal ook een houtopvoeding gehad. Smaragd is vergelijkbaar met de oude naam Spätlese Trocken, maar omdat die de associatie oproept met zoet wordt dat niet meer gebruikt. Zoet is niet meer "in".
Hans Georg laat ons een vaasje met een veerachtig gewas zien. Dat blijkt Steinfeder te zijn, een veerachtig gewas. Hij legt ons de nieuwe benamingen van droge Oostenrijkse wijnen uit die alles te maken blijken te hebben met het alcoholgehalte. "Steinfeder", genoemd naar het gewas, is de lichtste wijn: slechts max. 11,5% alcohol. Daarna komt "Federspiel", genoemd naar het spel van roofvogels die je hier in de omgeving ziet. Van deze wijn is het alcoholgehalte tussen 11,5 en 12,5%. De derde en hoogste categorie is "Smaragd", met een alcoholgehalte boven 12,5%. De naam refereert aan de salamander die hier in de natuur leeft. Door het late moment van oogsten zitten er in de Smaragdwijnen ook vaak wat 'rotte' druiven. Hier "Edelfäule" genoemd, in Frankrijk botrytis. Dat zijn druiven die door een schimmel zijn aangetast die, naast concentratie, een aangename smaak aan de wijn geeft. Door een bepaalde temperatuur en luchtvochtigheid (nevel) ontstaan zulke druiven op een natuurlijke wijze. De eerste categorie is volledig gemaakt op RVS, de beide anderen hebben meestal ook een houtopvoeding gehad. Smaragd is vergelijkbaar met de oude naam Spätlese Trocken, maar omdat die de associatie oproept met zoet wordt dat niet meer gebruikt. Zoet is niet meer "in".
Wat cijfers
Wachau is een gebeid van 35 km langs de Donau. Slechts 15 km en ongeveer 500.000 ha behoort slechts tot het Weinbaugebiet Wachau.
Wachau is een gebeid van 35 km langs de Donau. Slechts 15 km en ongeveer 500.000 ha behoort slechts tot het Weinbaugebiet Wachau.
Domäne Wachau is een coöperatie met totaal 450 ha waar 250 wijnbouwers hun druiven verbouwen. Zij zijn niet verplicht al hun wijnen aan de coöperatie te leveren, maar wel een van tevoren afgesproken hoeveelheid. De coöperatie is een belangrijk orgaan voor de wijnbouw hier in de Wachau, want het bewerken van de wijngaarden is, door de steilheid, uiterst moeilijk. Volgens Hans Georg is het 5 x zo moeilijk als in bijvoorbeeld Burgenland, maar men kan niet 5 x zoveel vragen voor een fles wijn. Alleen de grote, rijke wijnbouwers kunnen zelfstandig opereren. Naast de wijnbouwers werken er 40 mensen voor de coöperatie en 4 man in de kelders.
De Kellerberg is de voornaamste berg voor het domaine. Andere "Lagen" zijn Loibenberg, Kollmitz, 1000-Eimer-Berg, Hochrain en Singerriedel. Van de wijngaarden van deze heuvels komen de topwijnen. De wijngaarden hebben allen een zeer steile ligging met hellingen vna soms wel 60% en diverse terroirs, wat je terug kunt proeven in de wijnen.
En dan... de kelders
Hans Georg neemt ons mee de prachtige kilometerslange ondergrondse kelders in. De oude kelders bestaan al meer dan 300 jaar. Eerst zien we barriques voor de rode wijn. Dat zijn er echter niet veel. Wat Zweigelt en Spätburgunder. De focus ligt hier op Grüner Veltliner en Riesling naast wat Traminer, Gelber Muskateller, Traminer, Chardonnay en Neuburger.
In Oostenrijk is 40% van de aanplant Grüner Veltliner en 4% Rieling. Hier echter ligt de verhouding anders: het aandeel Riesling ligt beduidend hoger. "Echte" Riesling bedoel ik dan, benadrukt Hans Georg. Het druivenras Rheinriesling mag niet meer zo heten en wordt nu ook Riesling genoemd. En er is ook nog Welschriesling, wat geen echte Riesling is, maar Riesler genoemd wordt.
Prachtige grote vaten
Na de kleine kelder met de barriques komen we in een grote, nieuwere kelder waar tientallen RVS cuves in diverse imposante formaten staan opgesteld. Omdat de coöperatie werkt met veel verschillende druiven en boeren is dat verschil in grootte nodig. We zien zelfs cuves met beweegbare deksels waardoor de inhoud kan worden aangepast aan het aanbod.
Omdat men de wijnen fris wil houden en bewaarcapaciteit geven krijgen ze geen malolactische gisting. Dit bewerkstelligt men door de wijnen iets te koelen na de vinificatie. De Steinfederwijnen gaan na de vinificatie vrijwel direct in de fles. Het zijn wijnen om jong te drinken. De wijnen in de categorie Federspiel en Smaragd gaan, afhankelijk van de druivensoort en kwaliteit, enkele maanden tot jaren op hout. Echter niet op barriques maar grote vaten vanaf 700 liter. Deze vaten zijn voornamelijk gemaakt van kastanjehout uit Oostenrijk of eikenhout uit Slavonië. 
We zijn inmiddels weer in het oude kelderdel beland. De vaten die we in dit deel van de kelder zien zijn vaak voorzien van prachtig houtsnijwerk. Familiewapens en -geschiedenissen leven zo in de herinnering voort. De oudste vaten zijn zo'n 60 jaar oud en niet meer te gebruiken. De houtsnijwerken worden bewaard om tentoon te stellen.
We zijn inmiddels weer in het oude kelderdel beland. De vaten die we in dit deel van de kelder zien zijn vaak voorzien van prachtig houtsnijwerk. Familiewapens en -geschiedenissen leven zo in de herinnering voort. De oudste vaten zijn zo'n 60 jaar oud en niet meer te gebruiken. De houtsnijwerken worden bewaard om tentoon te stellen.
Ook wordt hier geëxperimenteerd: we zien een aantal amforen, gevuld met Riesling. Dit naar een oud Georgisch gebruik, waar de amforen onder de grond worden bewaard. Dat is hier in deze kelder, vanwege de constante koele temperatuur, niet nodig. Het eerst jaar was de wijn echt slecht: teveel geoxideerd, dus heeft men het weggegooid. Nu echter blijkt hij beter te worden. Of wij dat ook vinden moet nog blijken, want wij besluiten na afloop een flesje "amforenwein"mee te nemen. Spannend!
De Proeverij
Aan het eind van de rondleiding komen we bovengronds uit bij het charmante barokke kasteeltje "Kellerschlössel", waar we lunchen en uitgebreid wijnen te proeven krijgen onder de enthousiaste leiding van Hans Georg, die zich heel goed heeft voorbereid. Hij stelt voor te beginnen met een proeverij van jonge wijnen (2011) en na de lunch de oude.
Flight 1:
Grüner Veltliner Federspiel Terrassen 2011.
Dit is een wijn van diverse wijngaarden die terrasgewijs liggen aan de Donau. De wijn is fris, speels en ongecompliceerd.
Grüner Veltliner Federspiel Loibenberg 2011.
Flight 2:
Grüner Veltliner Smaragd Kellerberg 2011.
Deze wijn komt van druiven van de Kellerberg, die direct achter het Schloss ligt. Deze wijn heeft niet veel neus, is wat bloemig en je proeft dat hij wat hout heef gehad. hij heeft toch frisse zuren en dat voor Grüner Veltliner typerende witte pepertje. Wellicht is deze wijn nog wat te jong en geeft hij zich daardoor nog niet helemaal.
Riesling Smaragd Kellerberg 2011.
Zelfde jaar, zelfde terroir, ander druifje. Evenals de Grüner Veltliner beter nog even laten liggen. Op advies van Hans Georg 2 jaar.
De lunch
Raritäten und Altere Weinen
Dan is het tijd voor de "Raritäten und Altere Weinen". Hans Georg legt ons uit dat oudere wijnen mooi kunnen zijn, maar ook fouten kunnen hebben. Oxidatie en 'petrol' hoeven niet fout te zijn, terwijl 'UTA' (untypische alterung) een zeepsmaak kan geven en een geur geeft van rotte eieren. Het mag duidelijk zijn dat die laatste twee niet de bedoeling zijn van de wijnmaker.
Riesling 1998 versus Grüner Veltliner 1990
Weer een Grüner Veltliner naast een Riesling. Deze flight eerst de Riesling: Smaragd Kellerberg 1998 t.o. Een Grüner Veltliner Smaragd Rossatzer 1990. De laatste komt van de andere oever van de Donau. 1998 Was een bijzonder en moeilijk jaar. Het begin was niet mooi, maar februari was heel warm. Begin maart een onverwachte vorstperiode waardoor veel van de stokken verloren gingen. Na de bloei in juni volgde een koude zomer gevolgd door veel mist in september: vroegtijdige Edelfäule. De druiven met 'echte' Edelfäule werden pas in november geoogst. Toch, of juist door deze ongewone omstandigheden, is 1998 een jaar geworden met wijnen die heel goed kunnen ouderen.
De Riesling heeft in de neus veel tropisch fruit, petrol en Edelfäule, maar in de mond en afdronk komen de zuren om de hoek kijken. Een wijn die kan (en eigenlijk moet) ouderen dus.
De Grüner Veltliner daarentegen is weer (en nog!) erg vriendelijk, fris, met bloemen, acacia en een lichte oxidatie die hem wat nootachtige tonen geeft. Door de frisse zuren een heerlijk levendig glas.
Riesling 1981 versus Grüner Veltliner 1969
We eindigen de proeverij met een Riesling Kabinett Bürgerspital 1981 en een Grüner Veltliner Auslese Achleiten 1969. De Riesling komt van de lagere wijngaarden aan de Donau, dus niet van de steile terrassen. Hij heeft weer erg veel petrol en geen of weinig fruit. Hij is droog met harde, appelige zuren en oxidatieve tonen die niet aangenaam overkomen.
Hij heeft het natuurlijk moeilijk naast de prachtige edelzoete wijn ernaast waarbij smaken als honing en abrikoos de boventoon voeren. Wow! Wát een wijn! Nog zo vol fruit en zachte zuren na zoveel jaren!
'Reparaturwein'
Na deze wijn is het eigenlijk wel klaar voor ons: zo'n mooie afsluiter! Maar omdat Hans Georg weet dat we onderweg gaan naar een volgende proeverij biedt hij ons nog een "Reparaturwein" aan. Een wijn die de smaakpapillen weer tot de orde roept na zoveel moois. Het is een Grüner Veltliner Katzensprung 2011. Inderdaad repareert deze frisse wijn onze mond en we zijn klaar voor wat gaat volgen. Het was een mooie proeverij.
En dan... op naar rood, bubbels en zoet.
Wij zetten onze reis voort naar Neusiedslersee en Burgenland. Zo beroemd als de Wachau is voor wit (waarbij onze voorkeur duidelijk uitgaat naar Grüner Veltliner boven Riesling) zijn de gebieden waar wij nu heen rijden dat voor rood: Zweigelt, Sankt Laurent... we gaan het beleven!
'Reparaturwein'
Na deze wijn is het eigenlijk wel klaar voor ons: zo'n mooie afsluiter! Maar omdat Hans Georg weet dat we onderweg gaan naar een volgende proeverij biedt hij ons nog een "Reparaturwein" aan. Een wijn die de smaakpapillen weer tot de orde roept na zoveel moois. Het is een Grüner Veltliner Katzensprung 2011. Inderdaad repareert deze frisse wijn onze mond en we zijn klaar voor wat gaat volgen. Het was een mooie proeverij.
En dan... op naar rood, bubbels en zoet.
Wij zetten onze reis voort naar Neusiedslersee en Burgenland. Zo beroemd als de Wachau is voor wit (waarbij onze voorkeur duidelijk uitgaat naar Grüner Veltliner boven Riesling) zijn de gebieden waar wij nu heen rijden dat voor rood: Zweigelt, Sankt Laurent... we gaan het beleven!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten